(DNVU) - Quan hệ Việt Nam - Úc đã nâng lên Đối tác Chiến lược toàn diện và đã trao đổi, nhất trí cùng phối hợp chặt chẽ để thực hiện 6 phương hướng lớn nhằm đưa hợp tác trên các lĩnh vực đi vào chiều sâu, hiệu quả, thực chất hơn. Trong đó, cộng đồng người Việt Nam tại Úc ngày càng khẳng định vị thế, trở thành nguồn lực quan trọng cho hợp tác kinh tế, đầu tư và giao lưu văn hóa song phương.

Trao đổi với phóng viên, LS-TS. Trần Bá Phúc - Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Hội Doanh nhân Việt Nam tại Úc (VBAA), Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài (BAOOV), Phó chủ nhiệm CLB Vì Trường Sa - Hoàng Sa thân yêu, chia sẻ những góc nhìn thẳng thắn về nội lực kiều bào, vai trò kết nối của doanh nghiệp (DN) Việt Nam ở nước ngoài và khát vọng đồng hành cùng đất nước trong kỷ nguyên vươn mình.

Báo Doanh Nhân Việt - Úc trân trọng giới thiệu tới bạn đọc trong và ngoài nước, trong đó kiều bào những tâm tình của ông Trần Bá Phúc trong lần về tham dự Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI.

* Phóng viên: Cộng đồng người Việt tại Úc không chỉ đông đảo về số lượng mà còn được đánh giá rất cao về vị thế kinh tế. Ông có thể phác thảo rõ hơn về "nội lực" của cộng đồng này so với các khu vực khác trên thế giới?

- Ông Trần Bá Phúc:  Theo số liệu mà tôi biết, hiện cộng đồng người Việt tại Úc hiện đã vượt hơn 400.000 người, bao gồm cả thế hệ thứ hai sinh ra tại Úc và du học sinh.Người Việt có mặt ở hầu hết các bang song tập trung chủ yếu tại các bang Queensland, New South Wales , Nam Úc, Victoria...

Dù đứng thứ ba về quy mô dân số trong các cộng đồng người Việt ở nước ngoài (sau Mỹ và Nhật Bản) và chiếm chưa tới 10% tổng số kiều bào toàn cầu, nhưng cộng đồng này lại có “nội lực” kinh tế rất nổi bật so với nhiều khu vực khác.Tổng lượng kiều hối ước khoảng 16 tỷ USD mỗi năm, người Việt tại Úc đóng góp từ 15-17%, xếp thứ hai thế giới, chỉ sau Mỹ. Đây là minh chứng cho mức độ ổn định, thành công và khả năng tạo ra giá trị kinh tế cao của cộng đồng người Việt tại Úc.

Hiện cộng đồng người Việt tại Úc còn có trình độ tri thức cao, tham gia sâu vào các lĩnh vực sản xuất - kinh doanh, thương mại, khoa học - công nghệ, đồng thời ngày càng khẳng định vị thế trong đời sống chính trị - xã hội sở tại, có nhiều người đảm nhiệm vai trò nghị sĩ quốc hội, lãnh đạo cấp bang.

TS-LS. Trần Bá Phúc - Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Hội Doanh nhân Việt Nam tại Úc (VBAA), Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài (BAOOV), Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ “Vì Trường Sa - Hoàng Sa thân yêu” - Ảnh: Quỳnh Lâm

Trong bối cảnh đó, quan hệ kinh tế Việt Nam - Úc tiếp tục được củng cố, với kim ngạch thương mại song phương năm 2023 đạt gần 14 tỷ USD và hai nước nằm trong nhóm 10 đối tác thương mại hàng đầu của nhau. Việc hai Chính phủ thông qua Chiến lược Tăng cường Hợp tác Kinh tế Việt Nam - Úc (EEES) được xem là nền tảng quan trọng để cộng đồng DN Việt tại Úc phát huy vai trò cầu nối, thúc đẩy hợp tác kinh tế song phương trong thời gian tới.

* Vậy, còn về VBAA thì sao, thưa ông? Ông có thể chia sẻ về những thành tựu nổi bật của VBAA trong hành trình 15 năm qua với vai trò định vị là thương hiệu kết nối giao thương - xúc tiến thương hiệu quả thực chất giữa 2 quốc gia?

- Nhìn lại chặng đường 15 năm qua, có thể nói những gì VBAA đạt được là kết quả của sự nỗ lực rất bền bỉ của Ban Chấp hành và toàn thể hội viên. Nhưng không chỉ có nội lực từ bên trong, chúng tôi còn luôn nhận được sự đồng hành, ủng hộ quý báu từ Chính phủ Việt Nam và Úc, cũng như các bộ, ngành, địa phương trong nước. Đó là nguồn động viên rất lớn để Hội kiên trì đi tiếp.

Trong chuyến công du tới Úc vào tháng 3/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã trực tiếp làm việc với VBAA và dành những đánh giá rất tích cực cho các hoạt động của Hội, từ sản xuất - kinh doanh đến vai trò kết nối cộng đồng DN Việt Nam tại Úc, góp phần thúc đẩy quan hệ kinh tế giữa hai nước. Với chúng tôi, đó thực sự là một vinh dự lớn, bởi đằng sau VBAA là rất nhiều kiều bào tâm huyết, những doanh nhân đang ngày ngày “vượt nắng, thắng mưa”, âm thầm gây dựng uy tín và thương hiệu cho DN Việt trên đất Úc.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng bày tỏ mong muốn VBAA và cộng đồng doanh nhân Việt Nam tại Úc tiếp tục phát huy những kết quả đã có, đồng thời tận dụng thật tốt cơ hội từ việc Việt Nam và Úc thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện để mở rộng hợp tác về kinh tế, thương mại và đầu tư. Thủ tướng đặt nhiều kỳ vọng vào VBAA trong vai trò hạt nhân, nòng cốt kết nối DN hai nước, đồng thời tăng cường liên thông với các hiệp hội DN Việt Nam trong nước và ở những khu vực lớn như Mỹ, Nhật Bản, châu Âu...

Điều khiến chúng tôi rất xúc động là Thủ tướng không chỉ nói về kinh doanh, mà còn nhấn mạnh mạnh mẽ đến trách nhiệm xã hội của cộng đồng DN, doanh nhân Việt Nam tại Úc. Điều đó vừa là sự động viên, vừa là lời nhắc nhở để VBAA và các hội viên gắn hoạt động kinh doanh với trách nhiệm cộng đồng một cách chặt chẽ hơn. Theo tinh thần đó, chúng tôi xác định sẽ tiếp tục quan tâm, hỗ trợ cộng đồng người Việt tại Úc, nhất là những bà con mới sang, những người còn khó khăn, yếu thế, để mọi người sớm ổn định cuộc sống và hội nhập tốt với xã hội sở tại.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và phu nhân tặng quà kỷ niệm cho ông Trần Bá Phúc - Ảnh: Tuổi Trẻ

Việc gìn giữ và lan tỏa tiếng Việt, bản sắc văn hóa dân tộc, cũng như đẩy mạnh các hoạt động giao lưu văn hóa - du lịch giữa hai nước, được chúng tôi xem là việc làm lâu dài và rất ý nghĩa. Thủ tướng cũng gợi mở để VBAA quan tâm nhiều hơn tới những lĩnh vực Việt Nam đang ưu tiên như kinh tế xanh, kinh tế số, khai thác và chế biến sâu khoáng sản thiết yếu, hợp tác lao động, giáo dục - đào tạo.

Thủ tướng khẳng định rất rõ rằng, Chính phủ Việt Nam luôn bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhà đầu tư, đặc biệt là DN kiều bào, trên tinh thần hài hòa lợi ích và chia sẻ rủi ro. Điều này đã tiếp thêm niềm tin và niềm tự hào cho cộng đồng người Việt, nhất là giới doanh nhân tại Úc, khi chứng kiến vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng được nâng cao. 

Việc Việt Nam và Úc nâng cấp quan hệ ngoại giao lên mức cao nhất thực sự đã mở ra những chương mới rất thuận lợi để DN Việt tại Úc tự tin mở rộng hoạt động và đóng góp nhiều hơn nữa cho hợp tác thương mại, đầu tư giữa hai nước.

* Ông vừa nhắc đến khái niệm "Hợp tác và phát triển" thay vì chỉ đơn thuần là "Chuyển giao công nghệ". Vì sao sự thay đổi tư duy này lại mang ý nghĩa sống còn đối với các DN kiều bào khi muốn đóng góp cho đất nước, thưa ông?

- Chúng ta phải thực tế, trong thế giới công nghệ, không ai tự nguyện chuyển giao bí quyết cốt lõi của mình. 

Nói về mô hình "Hợp tác và phát triển", chúng ta cần hiểu ở tầng nghĩa vĩ mô!

Nói như vậy thì sao?! Nghĩa là doanh nhân kiều bào chủ động vươn ra, làm chủ công nghệ tại nước ngoài, sau đó mở các nhà máy, xí nghiệp, công ty…. tại Việt Nam. Khi đó, công nghệ sẽ được "thẩm thấu" tự nhiên thông qua việc đào tạo nhân lực tại chỗ. 

Đó là cách chuyển giao hiệu quả nhất. Nó cách làm vừa thực tế, đem về hiệu quả thiết thực, những vậy mà còn cách làm khoa học, chứ không chỉ nói lý thuyết. Qua đó, nó khẳng định bản chất thông minh, sáng tạo, hoà nhập chứ không hoà tan của con người Việt Nam, dù sống và làm việc ở đâu trên thế giới.

* Với vai trò là Uỷ viên Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam qua nhiều khóa, Chủ tich VBAA, ông nghĩ như thế nào về những “rào cản” chính sách hiện nay đang làm "nghẽn" dòng chảy nguồn lực từ kiều bào về quê hương?

- Đảng và Nhà nước đã có chủ trương đúng đắn, bám sát thực tiễn của đất nước cũng như xu hướng chuyển động của thế giới. Tôi có thể chứng minh, đó là Nghị quyết 57 đã tạo nên một “cú hích” thể chế mạnh mẽ, mở ra không gian và cơ chế  để trí thức nước ngoài phát huy tiềm năng; hay Luật sửa đổi bổ sung Luật Quốc tịch… Đặc biệt, khi triển khai Nghị quyết 57 thì có nhiều các nghị định, chiến lược đã và đang ban hành…. Nhưng, đâu đó khi thực thi các quyết sách lớn còn một số bất cập chủ quan, nhất là ở địa phương!

Tránh  tình trạng DN đã thành công ở tỉnh này nhưng khi mở rộng ra tỉnh khác lại gặp khó khăn theo kiểu "về chỗ cũ mà làm". 

Từ lâu, tôi đã trăn trở về việc "Luật chờ Thông tư". Khi luật đã ban hành là phải thi hành, nhưng phải đợi hướng dẫn… chắc chắn sẽ làm lỡ nhịp đầu tư! Chính sách của chúng ta hiện đã thông thoáng nhiều lắm rồi. Nhưng góc nhìn về phía DN, chúng tôi cần một hệ thống chính sách thông thoáng, đồng bộ, nhất quán hơn nữa để tận dụng được "kho tài sản" trí tuệ cực lớn từ kiều bào!

* Trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, ông đánh giá thế nào về tiềm năng của thế hệ trẻ kiều bào - những trí thức được đào tạo bài bản tại các môi trường công nghệ cao như ở Úc?

- Kiều bào ngày nay không chỉ là những người gửi kiều hối - ở bất kỳ quốc gia nào điều này cũng thật bình thường! Điều mà tôi quan tâm là phải là cầu nối về tri thức, công nghệ, thương mại và văn hóa… và nhiều hơn thế!

Trong hơn 6 triệu kiều bào trên toàn thế giới, ước tính có khoảng 10%, tức gần 600.000 người, có trình độ đại học và trên đại học. Đây là một “kho tài năng”, “một tài sản vô giá”.

Tôi luôn nói, dù sống ở đâu, "trái tim Việt Nam" vẫn luôn hiện hữu trong cơ thể của bà con kiều bào, thật vậy! Nếu có thêm nhiều chính sách phù hợp để khơi gợi, phát huy đúng đường hướng và đáp ứng nhu cầu cống hiến, tôi tin lực lượng này sẽ đóng góp không nhỏ vào chiến lược phát triển nông nghiệp công nghệ cao…, Thành phố thông minh hay các trung tâm tài chính quốc tế của nước nhà.

Một kiều bào là một đại sứ văn hóa! Các đại sứ này sẽ góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam đất nước - con người Việt Nam giàu - đẹp, hiếu khách; đang từng bước khẳng định tên mình trên bản đồ kinh tế thế giới; chủ động định hình luật chơi chung trong hội nhập quốc tế.

Ông Trần Bá Phúc và các đại biểu tham dự Hội nghị toàn quốc tổng kết việc thực hiện Nghị quyết 36-NQ/TW (2004) và các văn bản chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài vào ngày hôm qua

Vì thế, những kiều bào dù đang ở xa xôi Tổ quốc, nhưng hướng về quê hương đất tổ không chỉ bằng tình cảm, mà phải bằng những hành động vừa thiết thực, vừa cụ thể, nhất là xây dựng một cộng đồng người Việt sống và làm việc tuân thủ theo quy định của nước sở tại. 

* Thưa ông, trong hào khí Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI, ông suy nghĩ gì về sứ mệnh của kiều bào - "nguồn lực chiến lược" cùng Tổ quốc viết nên kỳ tích trong kỷ nguyên mới?

- Cảm ơn bạn đã đặt một câu hỏi ý nghĩa để tôi được bày tỏ niềm tự hào, vinh dự to lớn của mình!

Về dự Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI này, tôi cũng như các đại biểu kiều bào hiểu mình không chỉ đi với tư cách cá nhân, mà còn mang theo tiếng nói, tâm huyết, tâm tư, tình cảm lớn lao của hàng triệu kiều bào khắp năm châu. Với tôi, đặc biệt là bà con tại Úc, trong đó có hơn 500 hội viên VBAA luôn hướng về Việt Nam thay da đổi thịt từng ngày.

Hội nghị tổng kết 20 năm thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW và Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI không chỉ khơi dậy, lan tỏa tinh thần yêu nước, mà còn là sự ghi nhận trân trọng của Đảng và Nhà nước đối với những cống hiến của kiều bào. Sự hiện diện vinh dự của chúng tôi tại Đại hội là minh chứng cho sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; khẳng định kiều bào là bộ phận không thể tách rời, một nguồn lực chiến lược và là nhịp cầu hữu nghị kết nối Việt Nam với thế giới.

Khi những đóng góp tâm huyết được Đảng và Nhà nước trân trọng, ghi nhận, đó chính là động lực mạnh mẽ nhất để thúc đẩy bà con kiều bào dốc lòng, dốc sức, đem hết tài năng, nội lực đồng hành cùng đất nước viết nên những kỳ tích mới trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc!

* TP.HCM đang chuyển mình mạnh mẽ để trở thành Trung tâm tài chính quốc tế…, ông có thông điệp gì gửi đến các hội viên và bà con kiều bào tại Úc để cùng bắt lấy cơ hội lớn này?

- Tôi sinh và lớn lên tại Thành phố mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh - người con ưu tú của dân tộc Việt Nam, Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới. Tôi nặng nợ ân tình với Thành phố hơn 14 triệu dân luôn phát huy giá trị sống nghĩa tình của người Gia Định - Sài Gòn - TP.HCM.

TP.HCM có những cơ chế đặc thù và đang đứng trước vận hội lớn trở thành trung tâm tài chính, đô thị thông minh… TP.HCM luôn tiên phong trong mọi cơ chế, phát huy nội lực, tận dụng thời cơ quốc tế; Đảng bộ và Chính quyền có sự cởi mở, đồng hành và có cả sự thấu cảm cùng DN trong suốt hành trình 50 năm qua. 

Có thể còn những vướng mắc, nhưng trên tinh thần lắng nghe, tôi tin Chính quyền Thành phố sẽ gỡ khó trong thời gian tới, để Thành phố trở thành “mái nhà của những đại bàng công nghệ” khắp thế giới, trong đó có Úc.

Đây không chỉ là cơ hội để đóng góp cho quê hương mà còn là cơ hội để chính các DN kiều bào phát triển mạnh mẽ hơn. Cha ông đã hy sinh để bảo vệ độc lập, nay chúng ta đang sống trong thời kỳ thuận lợi nhất; "Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay", nếu không kịp thời đóng góp và đồng hành mạnh mẽ cùng sự phát triển của Thành phố thì chúng ta sẽ bỏ lỡ một cơ hội lịch sử của chính mình, có tội với tiền hiền!

*Cảm ơn ông về những chia sẻ ý nghĩa này!