(DNVU) - Quốc hội vừa thông qua Nghị quyết 98 (sửa đổi) về cơ chế, chính sách đặc thù cho Thành TP.HCM. Trọng tâm của Nghị quyết với những sửa đổi không nằm ở sự ưu đãi, mà ở việc trao quyền đi đôi với trách nhiệm, chuyển từ mô hình quản lý sang mô hình kiến tạo. Báo Doanh Nhân Việt - Úc giới thiệu với cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam tại Úc một vài điểm mới nổi bật, giúp doanh nghiệp có chiến lược đầu tư vào TP.HCM.

Khu thương mại tự do

Việc bổ sung cơ chế phát triển khu thương mại tự do (FTZ) tại TP.HCM, với định hướng tương đồng và liên kết với Đà Nẵng và Hải Phòng, cho thấy một tầm nhìn phát triển vượt ra ngoài tư duy cục bộ địa phương. FTZ không được thiết kế như những "ốc đảo ưu đãi", mà như các nút chiến lược trong một mạng lưới cực tăng trưởng quốc gia, nơi mỗi trung tâm phát huy lợi thế riêng nhưng cùng tạo ra sức lan tỏa cho toàn bộ nền kinh tế.

Cách tiếp cận này phù hợp với kinh nghiệm quốc tế. Trung Quốc không phát triển FTZ theo từng thành phố đơn lẻ, mà tổ chức thành mạng lưới gắn kết giữa Thượng Hải, Thâm Quyến, Quảng Châu (Trung Quốc) và các trung tâm nội địa, qua đó hình thành các chuỗi logistics- tài chính- sản xuất có quy mô quốc gia.

Hàn Quốc xây dựng hệ thống "Free Economic Zones" (Incheon, Busan - Jinhae, Gwangyang Bay) với sự phân vai rõ ràng: nơi là cửa ngõ logistics, nơi là trung tâm công nghiệp công nghệ cao, nơi là đầu mối thương mại quốc tế. UAE cũng phát triển mạng lưới hơn 40 vùng tự do, trong đó Dubai, Abu Dhabi và Sharjah liên kết chặt chẽ để tạo lợi thế tổng hợp thay vì cạnh tranh lẫn nhau.

Đặt trong bối cảnh đó, FTZ của Thành phố không chỉ nhằm thu hút thêm đầu tư, mà hướng tới nâng cấp vị thế của thành phố trong chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu. Với lợi thế về quy mô thị trường, hệ thống cảng biển - logistics, dịch vụ tài chính và nguồn nhân lực chất lượng cao, Thành phố có điều kiện trở thành trung tâm hội tụ của thương mại, logistics, tài chính và dịch vụ giá trị gia tăng, kết nối trực tiếp với các FTZ ở Hải Phòng (cửa ngõ phía Bắc) và Đà Nẵng (trung tâm miền Trung).

Một góc TP.HCM

Quan trọng hơn, việc phát triển FTZ theo mạng lưới quốc gia giúp tránh được rủi ro "chạy đua ưu đãi" giữa các địa phương. Thay vì cạnh tranh bằng thuế suất hay nới lỏng tiêu chuẩn, các FTZ được định vị theo chức năng bổ trợ lẫn nhau, từ đó tối ưu hóa phân bổ nguồn lực, giảm chi phí logistics toàn hệ thống và gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia.

Thủ tục đầu tư

Việc cho phép Thành phố áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt đối với một số dự án trọng điểm là bước cụ thể hóa tinh thần phân cấp, phân quyền mạnh mẽ theo phương châm "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm".

Trong bối cảnh cạnh tranh thu hút đầu tư ngày càng gay gắt, đặc biệt giữa các trung tâm kinh tế trong khu vực, lợi thế lớn nhất không còn nằm ở chi phí thấp, mà ở mức độ minh bạch, tốc độ ra quyết định và khả năng dự đoán chính sách.

Thủ tục đầu tư đặc biệt chính là lời cam kết thể chế của Thành phố với cộng đồng nhà đầu tư quốc tế: Thành phố sẵn sàng đi đầu trong cải cách, chấp nhận trách nhiệm để đổi lấy niềm tin và dòng vốn chất lượng cao.

Nhà đầu tư chiến lược

Một điểm tiến bộ quan trọng của Nghị quyết 98 (sửa đổi) là việc tái định nghĩa khái niệm "thu hút đầu tư" đối với Thành. Thay vì tiếp tục cạnh tranh bằng các ưu đãi dàn trải, Thành phố được trao quyền chủ động xây dựng danh mục và tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư chiến lược, dựa trên những chuẩn mực rõ ràng về quy mô vốn, năng lực công nghệ, kinh nghiệm triển khai các dự án phức hợp và cam kết gắn bó phát triển dài hạn với đô thị.

Cách tiếp cận này phản ánh một sự thay đổi có tính nguyên tắc: không phải mọi dòng vốn đều có giá trị như nhau đối với sự phát triển đô thị. Đối với một siêu đô thị đang hướng tới vai trò trung tâm tài chính, dịch vụ và đổi mới sáng tạo, điều quan trọng không chỉ là số lượng dự án, mà là chất lượng của các dự án đầu tư và ích lợi của các dự án có thể mang lại cho đất nước và nhân dân, khả năng lan tỏa của mỗi khoản đầu tư đối với hệ sinh thái kinh tế - xã hội.

Việc rút ngắn thời gian xử lý thủ tục đối với các dự án thuộc diện nhà đầu tư chiến lược không chỉ giúp cải thiện môi trường đầu tư theo nghĩa kỹ thuật, mà còn gửi đi một thông điệp thể chế rất rõ ràng: Thành phố sẵn sàng cam kết tốc độ, tính dự đoán và trách nhiệm giải trình để đổi lấy những đối tác cùng kiến tạo tương lai đô thị, chứ không chỉ tìm kiếm lợi ích ngắn hạn.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các đô thị thành công đều sớm chuyển từ tư duy "trải thảm đỏ đại trà" sang chiến lược chọn lọc nhà đầu tư. Singapore không cạnh tranh bằng ưu đãi thuế rộng khắp, mà thông qua Cơ quan Phát triển kinh tế (EDB) chủ động "chọn mặt gửi vàng", ưu tiên các tập đoàn có năng lực công nghệ lõi, quản trị toàn cầu và khả năng kéo theo chuỗi cung ứng. Seoul và Tokyo tập trung thu hút các "anchor investors" - nhà đầu tư mũi nhọn có khả năng hình thành các cụm đổi mới sáng tạo, từ đó tạo hiệu ứng lan tỏa sang doanh nghiệp nội địa. London trong nhiều dự án tái phát triển đô thị lớn cũng đặt điều kiện rất cao về năng lực tài chính, kinh nghiệm quốc tế và trách nhiệm xã hội đối với cộng đồng địa phương.

Với cơ chế lựa chọn nhà đầu tư chiến lược của Thành phố không chỉ nhằm tăng tốc giải ngân hay cải thiện chỉ số môi trường đầu tư, mà quan trọng hơn là nâng cấp cấu trúc nền kinh tế đô thị. Khi mỗi dự án lớn được dẫn dắt bởi những đối tác có tầm nhìn dài hạn, năng lực quản trị hiện đại và cam kết phát triển bền vững, Thành phố sẽ không chỉ thu hút vốn, mà còn thu hút tri thức, công nghệ và chuẩn mực quản trị tiên tiến.

Bên cạnh đó, TOD sẻ chuyển từ giao thông công cộng sang động lực phát triển đô thị; Nhà đầu tư chiến lược sẻ chuyển từ thu hút đại trà sang lựa chọn tinh hoa; Một bản quy hoạch - xóa "điểm nghẽn của mọi điểm nghẽn"; Từ ưu đãi sang kiến tạo phát triển….

Nghị quyết 98 (sửa đổi) không phải là tập hợp các chính sách rời rạc, mà là một bước chuyển quan trọng về tư duy thể chế. Quốc hội không trao "đặc quyền", mà trao công cụ, không gian hành động và đặt ra yêu cầu rất cao về năng lực quản trị, trách nhiệm giải trình của chính quyền Thành phố.